Câu hỏi ấy như một lời đánh thức chính mình, từ tiêu đề một tập podcast mình tình cờ nghe được trong chương trình Kháng Thương phỏng vấn diễn viên, người mẹ Lan Phương. Lướt YouTube mấy ngày qua, nội dung này liên tục được đề xuất như một lời nhắc nhở, thôi thúc cho đến khi mình quyết định nhấn vào xem. Có lẽ, đây chính là điều mình cần nghe, cần hiểu và là lời động viên để mình biết rằng, à ai làm mẹ cũng đều trải qua những vấn đề và tổn thương như mình cả.
Nội dung cuộc trò chuyện như một lời đánh thức, chạm đúng vào những trăn trở mình đang đi tìm suốt 12 tháng làm mẹ – một hành trình đẹp nhưng đôi khi cô đơn đến nghẹt thở.
Chị Lan Phương chia sẻ, những ngày đầu sau khi sinh bé thứ hai, chị khóc rất nhiều. Chị chẳng muốn làm gì, chỉ khao khát được nằm xuống nghỉ ngơi, dù chỉ một chút. Nhưng không thể. Chị hy vọng người thân có thể nghe được điều đó, hiểu được điều đó và có thể làm được một điều gì đó giúp mình, bất cứ điều gì, để xoa dịu. Nhưng rồi, mọi người quay về với nhịp sống thường nhật và chẳng thể nào giúp chị. Có lẽ họ cũng chẳng biết phải làm gì.
Thế là người mẹ ấy, mạnh mẽ nhưng mong manh, buộc phải tự mình lau nước mắt và tiếp tục cố gắng. Tiếp tục chăm con, tiếp tục gồng gánh, dù hành trình ấy dường như chẳng có điểm dừng. Chị không cho phép mình ngừng lại, vì chỉ một khoảnh khắc nghỉ ngơi thôi, cảm giác tội lỗi với con lại trỗi dậy. Tình yêu và bản năng bảo vệ con mãnh liệt đến mức chính chị cũng không ngờ nổi – mãnh liệt đến mức tự ôm những tổn thương vào lòng.
Cho đến khi cơ thể và tinh thần cùng báo động. chỉ đến khi ốm và kiệt sức, chị mới chịu nằm xuống nghỉ ngơi, vì chẳng thể làm gì.
Niềm vui bé nhỏ trong những ngày tháng ấy của chị đó là khoảnh khắc tự lái xe ra sân bay. Chị nói chỉ khi ấy chị mới có thời gian cho chính mình. Không trách nhiệm con cái, không trách nhiệm cho nhân viên hay công việc kinh doanh, … lúc ấy là khoảng thời gian chị tận hưởng không gian một mình, buông hết những sợi dây ràng buộc.
___
Câu chuyện của chị Phương khiến mình nhớ đến người bạn thân – một người mẹ hai con mà mình vô cùng yêu quý.
Cô ấy sinh bé thứ hai khi bé đầu chỉ vừa 23 tháng tuổi. Một giai đoạn mà con lớn vẫn còn non nớt, cần được ẵm bồng, dỗ dành, vậy mà cô đã phải chia sẻ thời gian chăm lo thêm một bạn nhỏ nữa.
Tôi nhớ những lần gặp cô ấy, trong một quán cà phê nhỏ, nơi cô ngồi ở góc quen thuộc, ôm chặt bé út đang ngọ nguậy trong lòng, trong khi ánh mắt vẫn dõi theo cậu con lớn đang nghịch ngợm gần đó. Túi đồ bên cạnh cô chỉ vỏn vẹn vài cái bỉm, một chai nước nhỏ, và một món đồ chơi cũ – đơn giản nhưng đủ để thấy sự tất bật của một người mẹ. Cô ấy kể, giọng nhẹ nhưng pha chút mệt mỏi, rằng đêm nào bé út cũng khóc ròng, có khi đến tận bình minh. Cô chỉ ngủ được vài tiếng, rồi sáng lại vội vã chuẩn bị cho con lớn, đưa đi lớp, rồi quay về với vòng xoay chăm sóc con nhỏ. “Cứ như mình chạy marathon không có đích đến,” cô ấy cười, nhưng tôi thấy khóe mắt cô đỏ hoe.
Mình nhớ có hôm cô vừa bưng ly nước lên uống thì bé út khóc ngằn ngặt, bé lớn thì làm đổ đồ chơi… Mọi thứ rối tung. Cô đặt vội ly nước, chạy đi dỗ, ôm, dọn, lau… rồi trở lại, ly nước đã nguội lạnh. Chưa kịp uống. Và hôm đó cũng chưa kịp ăn trưa.
Cô ấy nhạy cảm, rất nhạy cảm và dễ bị tổn thương.
Bạn có tin không chỉ một câu nói vô tình của bác hàng xóm: “Mẹ béo thế này ăn hết phần của con à” cũng đủ để người bạn của mình khóc tròn một tuần.
Sinh bạn thứ hai khiến cơ thể của bạn mình có nhiều thay đổi, chiếc váy thời con gái – váy mà cô từng mặc những ngày hai đứa còn tung tăng ngoài phố – giờ mặc vào, chỉ vừa một bên đùi.
Cô ấy đứng trước gương, tay ôm thân mình, lặng lẽ khóc.
Cô ấy nói với mình:
“Mình không nhận ra mình nữa. Cơ thể này, khuôn mặt này… giờ mình còn chẳng yêu nổi.”
Mình ngồi bên, cũng không biết phải nói gì. Chỉ có thể nắm tay cô thật chặt.
Chồng cô thương vợ, gia đình hai bên cũng yêu quý. Nhưng không ai thật sự hiểu được cảm giác cô đang chịu đựng – cái nỗi mệt mỏi len lỏi trong từng hơi thở, cái cô đơn hiện diện cả khi có người bên cạnh, cái mong mỏi được “được hiểu mà không cần giải thích.”
Trong suốt 6 tháng đầu sau sinh, bạn mình đã sống với đôi mắt sưng vì thiếu ngủ, sống với vòng lặp từ sáng đến khuya, sống trong yêu thương dành cho con – nhưng lại lãng quên chính mình.
Cô ấy – như bao người mẹ khác – lặng lẽ chịu đựng, lặng lẽ vượt qua, rồi lặng lẽ tiếp tục bước đi.
Điều cô ấy cần là được quan tâm và hỏi han, được cảm thông và thấu hiểu:
“Con có mệt không?”
“Anh biết vợ vất vả nhiều, anh thương vợ lắm, vợ nghỉ chút đi”
“Em nghỉ đi, con có bà hộ rồi”“Không sao đâu, ai làm mẹ lúc đầu cũng vậy mà.
Vậy mà điều cô ấy nhận lại là ánh mắt đánh giá ngoại hình của những người xung quanh, sự kỳ vọng cô ấy trở thành “supermom” nuôi con khỏe mạnh, bụ bẫm, lo toan nhà cửa tinh tươm, chăm chồng khỏe mạnh.
Vậy là 24h người mẹ đâu còn thời gian cho chính mình nữa.
Hành trình ấy cũng khó chia sẻ cùng ai.
Nhìn cô ấy, tôi vừa thương vừa khâm phục. Tôi muốn ôm lấy cô, nói rằng cô không hề đơn độc, rằng những vết xước trong lòng cô rồi sẽ lành, rằng cô xứng đáng được yêu thương và vỗ về, như cách cô đã dành tất cả cho các con. Tôi muốn nói với cô rằng, dù hành trình làm mẹ đầy thử thách, cô vẫn là một người phụ nữ tuyệt vời – không chỉ vì cô là một người mẹ, mà vì cô là chính cô, với tất cả những cảm xúc chân thật, những giọt nước mắt lặng lẽ, và cả những nụ cười rạng rỡ đầy yêu thương.
__________
Ngày trước mình chỉ biết an ủi và động viên bạn mình, vì khi cô ấy làm mẹ hai con mình còn chưa kết hôn.
Chỉ đến khi mình trở thành mẹ, mình mới hiểu sâu sắc cảm giác của người mẹ.
Khoảnh khắc bước vào phòng mổ sinh, dù ngoài kia có chồng, có bố mẹ hai bên nội ngoại, mình vẫn chỉ có một mình. Một mình đối diện với những cảm xúc đan xen: hồi hộp, lo lắng, đau đớn, rồi vỡ òa hạnh phúc. Không ai có thể cảm nhận thay, chia sẻ thay những gì mình trải qua.
Những tháng ngày chăm con sau đó, mình may mắn hơn nhiều người mẹ khác khi được gia đình hỗ trợ. Nhưng tinh thần mình vẫn nhạy cảm vô cùng. Chỉ một vài câu nói cảm thán lên giọng vô tình của người thân cũng khiến mình nghĩ ngợi, chỉ một câu đánh giá em bé cũng khiến mình lo lắng,…
Mình nhạy cảm và khó chịu với âm thanh ổn, lời to tiếng và cả tiếng khóc của con.
Có những ngày mệt mỏi, kiệt sức, tổn thương, mình chỉ muốn ai đó thật sự hiểu. Nhưng những sự giúp đỡ, dù chân thành, nhưng lại không phải điều mình cần.
Giờ đây, khi con đã hơn một tuổi, mình dần ổn định hơn. Nhưng hành trình cân bằng cảm xúc, chăm sóc bản thân cả về thể chất lẫn tinh thần vẫn là một bài học không ngừng. Tinh thần ấy, dù mạnh mẽ hơn một chút, vẫn dễ bị tổn thương, vẫn cần được bảo vệ – cho mình, và cho con.
Mình ước, thật lòng, rằng mọi người mẹ đều có một người đồng hành bên cạnh. Một người đủ bao dung, thấu cảm, đủ kiên nhẫn để dìu dắt qua những ngày yếu đuối nhất trong cuộc đời.
Tại sao phụ nữ sau sinh lại nhạy cảm đến vậy? Tại sao họ dễ rơi vào trầm cảm, dễ tổn thương?
Ai cũng nghe, ai cũng biết, nhưng hiếm ai dừng lại để thật sự tìm hiểu, để ngồi xuống và cùng người mẹ ấy bước qua những cảm xúc của chính cô.
Hành trình làm mẹ, cuối cùng, chỉ có người phụ nữ tự mình bước qua.
Nhưng câu hỏi vẫn day dứt: Mình chăm con, thì ai chăm mình?
Và có lẽ, cần thêm một câu hỏi nữa: Ai nhìn thấy chính mình để chăm sóc đây?
Thế hệ mẹ, bà trước đây quen gồng gánh, hy sinh, nên chẳng ai dạy chúng ta cách chăm sóc sức khỏe tinh thần. Chẳng ai truyền lại cách để một người phụ nữ xây dựng nội lực cho chính mình. Chỉ đến thế hệ chúng ta, một vài người mới bắt đầu chú ý, quan tâm.
Nhưng ngay cả mình – một người luôn cố gắng quan sát nội tâm mỗi ngày – vẫn trồi sụt với cảm xúc, vẫn lung lay trước những tác động từ bên ngoài. Vậy những người mẹ chẳng có cơ hội nhìn vào chính mình, họ sẽ ra sao? Những vết thương lòng chắc hẳn chằng chịt, sâu sắc biết bao.
Mình chỉ muốn ôm tất cả các mẹ vào lòng, thật chặt.
Mình mong, từ tận đáy lòng, rằng mỗi người mẹ đều được vỗ về, được yêu thương mỗi tối. Và mình muốn biến mong ước ấy thành hiện thực.
Mình ở đây, sẵn sàng lắng nghe, dù chỉ là một khoảnh khắc ngắn ngủi. Hy vọng, dù nhỏ bé, mình có thể xoa dịu phần nào những vết xước trong tâm hồn các chị em. Vì chúng ta xứng đáng được yêu thương, được chữa lành, và được chăm sóc – như cách chúng ta đã dành tất cả cho con.
Gửi bạn một cái ôm dịu dàng,
An Thư – một người mẹ, đang học cách yêu thương chính mình, và con.
